Definicja „pojazdu mechanicznego”
Prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w stanie po użyciu alkoholu, bądź w stanie nietrzeźwości może stanowić odpowiednio wykroczenie lub przestępstwo. Warto zatem podkreślić, co w rozumieniu stosownych przepisów prawa zawiera w sobie definicja „pojazdu mechanicznego”.
Problemy z definicją
Niestety, ustawodawca zwykły nie określił w treści Kodeksu karnego, jak również w Kodeksie wykroczeń, czym ów „pojazd mechaniczny” w istocie jest. Legalną definicję pojazdu mechanicznego zawiera przepis art. 2 ust. 1 pt 10 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 473). Zgodnie z przytoczoną ustawą pojazdem mechanicznym jest pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepę określone w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa.
Osobiście uważam, iż wskazana powyżej definicja nie będzie miała swojego bezpośredniego przełożenia na płaszczyźnie prawnokarnej, albowiem nie jest ona powszechnie uznawana za podstawową dla danej dziedziny prawa. Koniecznym zatem będzie ustalenie definicji w oparciu o orzecznictwo sądów powszechnych. Przydatna może okazać się nieaktualna już uchwała Sądu Najwyższego z 28 lutego 1975 r. (V KZP 2/74, OSNKW z 1975 r., z. 3-4, poz. 33), w której sąd ten w składzie 7 sędziów stwierdził, iż pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym w rozumieniu przepisów kodeksu karnego jest każdy pojazd drogowy czy szynowy napędzany umieszczonym w nim silnikiem, jak również maszyna samobieżna i motorower.
Różne poglądy w doktrynie
W doktrynie prezentowane są różne kryteria wyodrębnienia pojazdów mechanicznych (np. posiadanie przez nie napędu siłą mechaniczną, poruszanie energią nie pochodzącą z siły mięśni istot żywych, czy fakt posiadania silnika o określonej pojemności skokowej), ale przeważa pogląd nakazujący przyjąć za mechaniczny każdy pojazd wprawiany w ruch przez umieszczony w nim silnik. (por. R.A. Stefański, Komentarz do art. 87 k.w., el/Lex i przywołane tam opracowania oraz K. Łucarz, A. Muszyńska, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 25 października 2007 r., III KK 270/07, PS 2009, nr.6, s. 147-157). Ta definicja pojazdu mechanicznego pozwala z pewnością uznać nim także motorower jako poruszany przez umieszczony w nim silnik.
Reasumując, za pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, powietrznym, czy wodnym należy uznać każdy pojazd wprawiany w ruch przez znajdujący się w nim silnik. Do katalogu takich pojazdów należą m.in.: samochody osobowe, kombajny i ciągniki rolnicze, motocykle, skutery, pojazdy szynowe (tramwaje, lokomotywy kolejowe), samoloty, helikoptery, motorówki i inne.
W świetle aktualnego orzecznictwa sądów karnych do pojazdów mechanicznych zaliczyć można również wózki widłowe oraz pojazdy mechaniczne poruszane przez silnik w trakcie działania na nie siły bezwładności lub rozpędu (np. w sytuacji zjeżdżania ze wzniesienia z wyłączonym silnikiem, podczas holowania).
Zobacz też:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2016 r., sygn. akt: V KK 259/16
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2007 r. , sygn. akt: III KK 270/07
Uchwała Sądu Najwyższego z 28 lutego 1975 r. (V KZP 2/74, OSNKW z 1975 r., z. 3-4, poz. 33
